Thuốc kháng virus Tenofovir điều trị viêm gan B, HIV-1: Lưu ý khi dùng

Thuốc kháng virus Tenofovir là gì?

– Thuốc kháng virus Tenofovir là một hoạt chất thuộc nhóm thuốc chống nhiễm khuẩn, kháng nấm và virus; thường được sử dụng trong liệu trình điều trị cho bệnh nhân HIV, bệnh nhân viêm gan B hoặc sự phòng cho các bệnh lý trên.

– Thành phần và hàm lượng: Thường được điều chế dưới dạng muối Tenofovir disoproxil fumarate.

– Dạng bào chế: Tenofovir thường được bào chế dưới dạng viên nén bao phim hoặc viên dạng hạt.

– Tên biệt dược trên thị trường: Tenofovir, Hepatymo, Novir, TenoBoston, Sofovir, Emtenof, Hepbest, Pesatic, Seraxnic, Tafsafe.

Tác dụng của thành phần Tenofovir trong thuốc

Tenofovir disoproxil fumarate là một tiền chất ester có cấu trúc nucleotid diester, sau khi vào cơ thể thủy phân thành hoạt chất Tenofovir. Tenofovir được sử dụng để điều trị viêm gan B mãn tính, phòng ngừa và điều trị HIV/AIDS, thường được khuyến cáo sử dụng với các thuốc kháng retrovirus khác.

Với tác dụng phòng ngừa và điều trị HIV, Tenofovir có tác dụng ức chế hoạt tính của enzyme sao chép ngược HIV-1, sau khi gắn được vào chuỗi DNA thì ngưng quá trình sao chép DNA đó.

Với tác dụng điều trị viêm gan B mãn tính, Tenofovir có tác dụng ức chế hoạt tính của enzyme HBV polymerase, sau khi gắn được vào chuỗi DNA thì ngưng quá trình sao chép DNA đó.

Chỉ định sử dụng thuốc kháng virus Tenofovir

Sử dụng phối hợp với các sản phẩm thuốc kháng retrovirus khác để điều trị cho người lớn nhiễm HIV-1.

Chỉ định sử dụng cho người gặp tình trạng viêm gan B mãn tính ở người lớn.

Sử dụng dự phòng nguy cơ lây nhiễm HIV cho đối tượng có nguy cơ cao do nghề nghiệp hoặc không. Trong trường hợp này vẫn sử dụng kết hợp với các loại thuốc kháng retrovirus, sử dụng riêng lẻ không cho kết quả như mong đợi.

Hướng dẫn sử dụng thuốc kháng virus Tenofovir

Tenofovir được bào chế dạng viên nén bao phim, sử dụng đường uống cho sinh khả dụng cao nhất. Khuyến cáo sử dụng thuốc nguyên viên, không bẻ đôi hay nhai vỡ viên thuốc khi sử dụng. Việc sử dụng thuốc sai cách làm ảnh hưởng tới quá trình hoạt động và làm giảm sinh khả dụng của thuốc. Tốt nhất nên dùng thuốc với nước lạnh, tránh sử dụng thuốc cùng với nước trái cây hoặc sữa.

Đối với những bệnh nhân khó nuốt có thể sử dụng Tenofovir bào chế dạng hạt, thả viên thuốc trong ít nhất 100 ml nước để các hạt có thể phân rã hoàn toàn, giúp bệnh nhân dễ uống hơn với dạng dung dịch.

Quá trình hấp thu của dược chất Tenofovir không bị ảnh hưởng bởi thức ăn nên có thể uống trước hoặc sau bữa ăn đều cho hiệu quả như nhau. Tuy nhiên, để hạn chế một số kích ứng có thể xảy ra trên dạ dày, nên sử dụng Tenofovir sau bữa ăn. Ngoài ra qua nghiên cứu cho thấy, sinh khả dụng của Tenofovir tăng khoảng 25% khi dùng cùng với thức ăn giàu chất béo.

Trong suốt liệu trình điều trị bằng Tenofovir, bệnh nhân cần tuân thủ hướng dẫn điều trị, sử dụng đúng và đủ liều, liên tục giữa các ngày.

Liều dùng điều trị của thuốc kháng virus Tenofovir

Liều sử dụng Tenofovir phụ thuộc vào mục đích sử dụng cũng như tình trạng bệnh lý của bệnh nhân:

Đối với người lớn và trẻ em từ 12 tuổi trở lên:

Liều điều trị cho bệnh nhân nhiễm HIV: mỗi ngày sử dụng 300 mg Tenofovir, sử dụng duy nhất 1 lần trong ngày; kết hợp cùng nhóm thuốc Retrovirus.

Liều dự phòng cho người có nguy cơ cao nhiễm HIV do nghề nghiệp hoặc không do nghề nghiệp: mỗi ngày sử dụng 300 mg Tenofovir, sử dụng duy nhất 1 lần trong ngày; kết hợp cùng nhóm thuốc Retrovirus. Việc dự phòng nên bắt đầu càng sớm càng tốt ( trong vòng 3 ngày đầu kể từ khi tiếp xúc do nghề nghiệp hoặc không do nghề nghiệp) và sử dụng liên tục trong 28 ngày tiếp theo.

Liều điều trị cho bệnh nhân viêm gan B mạn tính: mỗi ngày sử dụng 300 mg Tenofovir, sử dụng duy nhất 1 lần trong ngày; điều trị ít nhất từ 6 cho đến 12 tháng ( trong trường hợp bệnh nhân không bị xơ gan).

Đối với bệnh nhân suy giảm chức năng thận: Phụ thuộc vào mức độ nặng nhẹ của bệnh lý ( dựa vào độ thanh thải creatinin) mà cần hiệu chỉnh liều phù hợp đối với bệnh nhân:

Độ thanh thải Creatinin ( mL/ ph)	Liều hiệu chỉnh
>50	300 mg/ 1 lần/ ngày
30-49	300 mg/ lần, các lần cách nhau khoảng 48 giờ
10-29	300 mg/ lần, các lần cách nhau khoảng 72 cho đến 96 giờ

Đối với bệnh nhân thẩm phân máu: Mỗi lần dùng 300 mg Tenofovir, mỗi liều cách nhau 7 ngày hoặc sử dụng sau khi thẩm phân máu 12 giờ.

Đối với bệnh nhân suy giảm chức năng gan: Không cần hiệu chỉnh liều với đối tượng này.

Đối với người cao tuổi: Không cần hiệu chỉnh liều với đối tượng này.

Thuốc Tenofovir chống chỉ định trong trường hợp nào?

Không sử dụng sản phẩm cho người có tiền sử dị ứng với bất kì thành phần nào có trong sản phẩm.

Chống chỉ định với bệnh nhân đang sử dụng Adefovir Dipivoxil, Didanosine hoặc chế phẩm khác chứa Tenofovir để điều trị.

Không sử dụng Tenofovir cho bệnh nhân nhi bị suy thận.

Thuốc Tenofovir có tác dụng không mong muốn không?

Thuốc kháng virus Tenofovir có thể gây ra một số tác dụng không mong muốn trên bệnh nhân sử dụng:

Tác dụng không mong muốn trên hệ thần kinh: hoa mắt, chóng mặt, đau đầu.

Tác dụng không mong muốn trên hệ tiêu hóa: tiêu chảy, nôn mửa, buồn nôn, đau bụng, trướng bụng, đầy hơi, viêm tụy.

Tác dụng không mong muốn trong quá trình chuyển hóa và dinh dưỡng: giảm phosphat máu, giảm kali máu, tăng nồng độ acid lactic máu.

Tác dụng không mong muốn trên gan: tăng men gan, viêm gan, gan nhiễm mỡ.

Tác dụng không mong muốn trên da và mô dưới da: hồng ban đa dạng, ngứa, phù mạch, mề đay.

Tác dụng không mong muốn trên hệ cơ xương khớp: tăng nguy cơ loãng xương, yếu cơ, tiêu cơ vân.

Tác dụng không mong muốn trên thận: suy thận cấp, suy thận, hoại tử ống thận cấp tính, viêm thận, đái tháo nhạt, tăng nồng độ creatinin huyết thanh.

Tác dụng không mong muốn toàn thân: suy nhược, mệt mỏi.

Các triệu chứng trên xuất hiện ở mức độ nhẹ, một số triệu chứng rất hiếm gặp, nên không quá quan ngại trong quá trình sử dụng cho bệnh nhân. Tuy nhiên trong quá trình điều trị, nếu các triệu chứng trên trở nên nghiêm trọng hoặc xuất hiện những biểu hiện bất thường thì bệnh nhân nên thông báo với bác sĩ điều trị để xử lý kịp thời.

Các lưu ý khi sử dụng thuốc Tenofovir

Một số lưu ý trong quá trình điều trị bằng Tenofovir:

Viêm gan B có thể tái nhiễm sau khi bệnh nhân cần dừng thuốc, cho nên cần nâng cao vấn đề theo dõi tình trạng bệnh nhân sau điều trị. Khi phát hiện bệnh nhân có nguy cơ cao tái nhiễm thì nên cho bệnh nhân điều trị lại càng sớm càng tốt.

Tenofovir gây tăng sinh mô mỡ, rối loạn phân bố mỡ trong cơ thể, gây béo bụng và béo mặt phì đại tuyến vú, tăng nguy cơ mắc hội chứng Cushing.

Theo dõi chặt chẽ mật độ xương ở bệnh nhân có nguy cơ loãng xương hoặc bệnh nhân có tiền sử gãy xương.

Hiệu chỉnh liều phù hợp đối với bệnh nhân suy giảm chức năng thận ở mức độ từ nhẹ cho đến nặng. Không khuyến cáo sử dụng cho bệnh nhân suy thận nặng.

Thận trọng khi sử dụng cho bệnh nhân có tiền sử rối loạn chức năng gan, bệnh nhân suy giảm hệ thống miễn dịch.

Sau khi uống Tenofovir có thể xuất hiện hiện tượng chóng mặt, vì vậy không sử dụng cho người đang lái xe hoặc vận hành máy móc nặng.

Kết hợp với chế độ sinh hoạt khoa học, phù hợp với bệnh nhân, hạn chế sử dụng các chất kích thích như rượu, bia, thuốc lá… trong quá trình điều trị Tenofovir.

Không tự ý điều chỉnh liều khi chưa có hướng dẫn chỉ định của bác sĩ điều trị. Tăng liều quá mức có thể làm ảnh hưởng nghiêm trọng tới sức khỏe. Ngược lại, nồng độ thuốc thấp có thể làm cho liệu trình điều trị không đạt được mục tiêu điều trị.

Tương tác của thuốc Tenofovir với các thuốc khác

Trong quá trình sử dụng Tenofovir có thể xảy ra một số tương tác thuốc gây ảnh hưởng tới quá trình hấp thu, phân bố, chuyển hóa, thải trừ của hoạt chất, làm giảm hiệu quả điều trị cho bệnh nhân hoặc làm tăng tác dụng không mong muốn đối với người sử dụng.Chống chỉ định sử dụng đồng thời với một số thuốc sau:

Chế phẩm khác chứa Tenofovir: Tenofovir Disoproxil, Tenofovir Alafenamide, Adefovir Dipivoxil.

Thuốc điều trị HIV khác: Didanosine, Cidofovir.

Kháng sinh nhóm Aminoglycoside, Amphotericin B.

Thuốc chống virus: Foscarnet, Ganciclovir, Pentamidine, Vancomycin, Cidofovir, Interleukin-2, Tacrolimus.

Bệnh nhân nên thông báo với bác sĩ về tiền sử dùng thuốc của mình, về các loại vitamin, thực phẩm chức năng đang sử dụng để bác sĩ có thể hạn chế các tương tác thuốc bất lợi có thể xảy ra.

Ảnh hưởng của thuốc Tenofovir lên phụ nữ có thai và cho con bú

Sử dụng hoạt chất Tenofovir trong thai kỳ không gây dị tật hay độc tính đối với thai nhi, có thể sử dụng khi thực sự cần thiết. Bác sĩ nên cân nhắc lợi ích và nguy cơ khi kê đơn Tenofovir cho phụ nữ đang mang thai hoặc có khả năng mang thai.

Tenofovir một phần được bài tiết qua sữa mẹ. Hiện nay chưa có đủ bằng chứng chứng minh độ an toàn trên trẻ sơ sinh trong giai đoạn này. Không sử dụng Tenofovir cho phụ nữ đang trong giai đoạn đang cho con bú.

Cách xử trí quá liều, quên liều

Đối với trường hợp bệnh nhân dùng quá liều: Sử dụng quá liều Tenofovir có thể gây tăng độc tính của hoạt chất, gây nên các triệu chứng như nôn mửa, shock phản vệ,… gây nguy hiểm tới sức khỏe của bệnh nhân. Điều cần làm là đưa bệnh nhân tới cơ sở y tế gần nhất để tiến hành loại bỏ lượng thuốc quá liều trong cơ thể, có thể gây nôn hoặc tiến hành rửa dạ dày cho bệnh nhân.

Đối với trường hợp bệnh nhân quên liều:

Nếu thời gian phát hiện quên liều thuốc Tenofovir trong vòng 12 giờ kể từ khi dùng, bệnh nhân nên uống thuốc Tenofovir với thức ăn càng sớm càng tốt và tiếp tục sử dụng liều kế tiếp bình thường.

Nếu thời gian phát hiện quên liều thuốc Tenofovir trong hơn 12 giờ và gần đến giờ dùng liều tiếp theo, bệnh nhân không nên dùng liều đã quên và chỉ cần tiếp tục lịch dùng thuốc thông thường.

Nếu bệnh nhân nôn trong vòng 1 giờ sau khi uống thuốc Tenofovir, nên uống thay thế một viên khác. Nếu bệnh nhân nôn hơn 1 giờ sau khi uống thuốc Tenofovir, không cần phải dùng liều khác do lúc đó thuốc đã được hấp thu vào cơ thể.

Khi copy vui lòng ghi nguồn: https://ohta-isan.vn/